Majątek

Złożenie pozwu o rozwód to nie jest łatwa decyzja. W końcu to pierwszy krok do zakończenia małżeństwa. Nic dziwnego, że często wiąże się z silnymi emocjami – od smutku, żalu, przez rozgoryczenie do ciekawości jak to będzie ,,po’’. W czasie rozwodu spotkają Cię też trudne sytuacje, z którymi musisz się zmierzyć: zmiana dotychczasowego sposobu życia, konieczność rozmów z dziećmi i najbliższą rodziną oraz oczywiście postępowanie sądowe.

Aby sprawy urzędowe miały szansę pójść po Twojej myśli przed złożeniem pozwu o rozwód (jeśli to Ty wszczynasz postępowanie sądowe) lub napisaniem odpowiedzi na pozew (jeśli to nie Ty rozpocząłeś sprawę) warto przemyśleć następujące kwestie:

1) Czy chcesz, by Sąd orzekał o winie – czyli ustalała który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa. Co do zasady sąd nie orzeka który z małżonków ponosi odpowiedzialność za rozwód. Bada jedynie czy zostały spełnione wszystkie przesłanki, by go orzec i wydaje wyrok rozwodowy. Jeśli chcesz, by Sąd jednak zdecydował, kto jest winny rozpadowi związku małżeńskiego, musisz złożyć w tym zakresie wniosek – czyli sformułować żądanie na piśmie. Pamiętaj, że sąd orzeknie wyłączną winę jednego z małżonków, tylko gdy będzie to 100% jego wina.

2) Czy chcesz, by Sąd decydował o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, ewentualnie o eksmisji małżonka ze wspólnie zajmowanego mieszkania. Sąd decyduje o tych sprawach gdy w trakcie postępowania sądowego o rozwód mieszkacie razem. Wówczas możesz złożyć wniosek, z którego pokoju/pomieszczeń chcesz korzystać na wyłączność a, z których może korzystać Twój małżonek/małżonka. Natomiast jeśli dochodzi do nagannego zachowania ze strony małżonka/małżonki możesz również żądać jego/jej wyprowadzenia się.

3) W jaki sposób chcesz ponieść koszty postępowania rozwodowego. To, że wnosisz pozew, nie oznacza, że musisz samodzielnie opłacić postępowanie. Możesz zdecydować – czy chcesz płacić za wszystko, czy chcesz, by wszystkie opłaty były ponoszone po równo. Możesz też wnieść o to, aby wszystkie koszty sądowe poniosła druga strona. Od Ciebie zależy jaki wniosek złożysz.

4) Jeśli macie wspólne małoletnie dzieci – sprawa się już trochę komplikuje, wówczas dodatkowo musisz zdecydować o:

a) Miejscu zamieszkania dziecka po rozwodzie (miejsce pobytu dziecka), czyli gdzie będzie jego centrum życiowe i gdzie będzie miało swoje wszystkie rzeczy, b) Wysokości alimentów, które chcesz otrzymywać lub płacić, w zależności od tego z kim pozostanie dziecko. Kwota ta musi odpowiadać rzeczywistym kosztom utrzymania dziecka, ale i dochodom rodziców, a w szczególności tego, który ma płacić. c) Sposobie uregulowania kontaktów rodzica z dzieckiem. Chodzi tu o kontakty tego z rodziców, które nie będzie na stałe mieszkało z dzieckiem. Mogą one być ustalone bardzo często (nawet kilka razy w tygodniu), a mogą być bardzo rzadkie (jeden weekend w miesiącu, czy kilka godzin w miesiącu). Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji rodziców i ich chęci. Jeśli oboje wyrazicie zgodę, to sąd może nie regulować kontaktów wyrokiem i pozostawić Wam możliwość samodzielnego ustalania wizyt w zależności od potrzeb. d) Zakresie władzy rodzicielskiej powierzonej każdemu z rodziców. Chodzi tu o to, kto może decydować o sprawach dziecka – szkoła, leczenie, dokumenty, wyjazdy itp. Możecie oboje o tym decydować, a można ustalić, że jeden rodzic może decydować o wszystkim, a tylko w niektórych kwestiach musi uzgodnić to z drugim rodzicem. W skrajnych sytuacjach można pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej lub ją zawiesić.

5) Zabezpieczenie na czas trwania postępowania sądowego. Jest to tymczasowa decyzja sądu na czas trwania postępowania, która może dotyczyć alimentów na małżonka, dzieci, sposobu kontaktowania się rodzica z dzieckiem, miejsca pobytu dziecka, sposobu korzystania z mieszkania. Szerzej te temat opiszę w kolejnym artykule na blogu.

Chcesz przygotować się do rozwodu?

Pobierz bezpłatny poradnik “Cel: Bezpieczny rozwód”, w którym znajdziesz jeszcze więcej przydatnych informacji.

Związek partnerski to relacja dwóch osób, które łączy więź duchowa, gospodarcza i fizyczna, ale nie zawarły związku małżeńskiego. Nie ma znaczenia czy jest to para osób tej samej płci, czy różnych. W Polsce według badań GUS liczba związków nieformalnych – partnerskich wzrosła o 75 % porównując lata 2011-2021.

Jedną z par tworzących taki związek są Anna Piaseczna i Justi Herman, z którymi miałam okazję ostatnio rozmawiać. To 2 przecudowne kobiety, które tworzą związek partnerski w Polsce i nie mogą go zalegalizować. Chciały dowiedzieć się a niektóre rzeczy potwierdzić. Między innymi jak świadomie tworzyć związek partnerski, jakie mają prawa, a czego im nie wolno, dodatkowo co mogą zrobić by w ważnych codziennych, majątkowych sprawach czuć się bezpieczne. Naszą rozmowę możesz obejrzeć na moim profilu na IG @adwokat_chmiel_pec. Ale jeśli wolisz czytać lub szukasz dodatkowych informacji, to wszystkie najważniejsze kwestie znajdziesz w tym artykule.

Związek partnerski w różnych krajach

Są kraje, które umożliwiają zarejestrowanie związku partnerskiego i wówczas może on korzystać z tych samych praw co związek małżeński lub z części ich. Nie ma przy tym znaczenia czy są to związki partnerów tej samej, czy odmiennej płci.

Kraje, które uznają związki parnerskie – Skandynawia, Belgia, Hiszpania, Niemcy, Francja, Malta, Austria, Luksemburg, Portugalia, Wielka Brytania, Cypr, Grecja, Czechy, Belgia.
⦁ Kraje, które umożliwiają zawarcie związku partnerskiego parom, które nie są obywatelami danego kraju i tam nie mieszkają – Chorwacja, Irlandia, Malta, Niemcy, Wielka Brytania.

W Polsce związki nieformalne (czy jest to związek kobiety i mężczyzny, czy kobiety i kobiety, czy mężczyzny i mężczyzny) nie mają żadnej ochrony ze strony państwa. Polskie prawo traktuje te osoby jako całkowicie sobie obce. Nie mają do nich zastosowania przede wszystkim regulacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oczywiście powoduje to dyskryminację względem praw związków małżeńskich. Jednak mimo tego generalnego stwierdzenie warto wiedzieć, w jaki sposób to się przekłada lub może przełożyć na codzienne życie. Tym bardziej że w niektórych sytuacjach można temu przeciwdziałać.

Warto napisać, że Europejski Trybunał Praw człowieka zobowiązuje kraje Rady Europy do sformalizowania i uznania związków partnerskich. Jak również do respektowania małżeństwa par jednopłciowych zawartych w innych krajach.

Związek parterski – konsekwencje prawne

W życiu codziennym

⦁ Odbiór korespondencji – zgodnie z prawem pocztowym listonosz ma obowiązek ją wydać dorosłemu domownikowi, czyli osobie pozostającej w faktycznym związku partnerskim. Dla uniknięcia wszelkich wątpliwości warto również rozważyć udzielenie pełnomocnictwa pocztowego (specjalny druk na poczcie do wypełnienia i opłacenia). Może być ono konieczne w razie wątpliwości listonosza lub konieczności odbrania przesyłki poleconej na poczcie.

⦁ Odwiedziny w szpitalu, informacja o stanie zdrowia pacjenta, odbiór dokumentacji medycznej – placówki medyczne teoretycznie zgodnie z prawem pacjenta dopuszczają możliwość, by z tych wszystkich uprawnień mogły korzystać osoby pozostające we wspólnym pożyciu. Jednak może pojawić się problem z udowodnieniem tej okoliczności. Oczywiście można odwołać się od decyzji lekarza do dyrektora szpitala, ale to wszystko zajmuje czas. Dlatego najlepiej zabezpieczyć się na taką ewentualność i zawrzeć umowę, która będzie to przewidywała wraz z podpisami notarialnie poświadczonymi lub zawrzeć u notariusza pełnomocnictwo i szczegółowo opisać, do czego partner będzie miał prawo.

⦁ Prawo do pochówku również nie przysługuje partnerowi, tylko najbliższej rodzinie a za taką partner nie jest uważany. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zawarcie umowy z doprecyzowanie tej kwestii lub dokładny opis tej okoliczności w testamencie.

⦁ Brak możliwości zmiany nazwiska na takie, jakie nosi partner. NSA uznał, że więź emocjonalna między partnerami jest subiektywną potrzebą, a nie ważnym powodem i nie dopuszcza takiego rozwiązania.

Z zakresu majątku

⦁ Dziedziczenie – ustawowo partnerzy nieformalni nie mają prawa do dziedziczenia. Czyli jeśli sami o to nie zadbamy, to nasz partner zostanie pominięty w procesie dziedziczenia. Dlatego warto zawczasu pomyśleć o testamencie, by w nim szczegółowo wszystko zawrzeć i opisać.

⦁ Zarobki każdego z partnerów to jego majątek osobisty i nawet po rozstaniu nie mają oni wzajemnie do nich prawa. Nabywanie majątku przez partnerów odbywa się na zasadzie współwłasności, czyli proporcjonalnie do wkładów i wówczas każdy z nich powinien się stawić na zawarcie umowy sprzedaży.

⦁ Odpowiedzialność za zobowiązania – brak jest wzajemnej odpowiedzialności za długi partnera, chyba że wynikają one z umowy – poręczenia czy kredytu. Jeśli razem zaciągną zobowiązanie, to wówczas razem za nie odpowiadają.

⦁ Brak możliwości żądanie od byłego partnera alimentów na siebie, nawet gdy znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.

⦁ Brak możliwości otrzymania renty rodzinnej po śmierci partnera, mimo że np. od wielu lat prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Co więcej, przyznaje je rodzinie, która nie musiała utrzymywać z nim nawet kontaktu.

⦁ Podatki – w związku partnerskim nie można rozliczać podatku od osób fizycznych z partnerem. Nie ma zastosowania też zwolnienie od podatku od spadków i darowizn w przypadku dokonywania przekazywania majątku czy dziedziczenia. Partnerzy to ostatni grupa, najniższa kwota wolna od podatku i najwyższa stawka podatkowa.

⦁ Podział majątku po rozstaniu odbywa się poprzez rozliczenie dokładnie kto, co, kiedy i za ile kupił. Co do zasady wszystkie rzeczy powinny być zwrócone tej osobie, która je kupiła lub partner powinien spłacić ich równowartość. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zawarcie umowy partnerskiej, która wszystkie te okoliczności będzie szczegółowo opisywała i regulowała. Dzięki niej w przyszłości można uniknąć niepotrzebnych sporów i postępowań sądowych.

⦁ Prowadzenie działalności gospodarczej przez partnerów – faktycznie dalej traktowani są oni jak osoby obce, ale warto rozważyć możliwość udzielenia pełnomocnictwa. Zakres pełnomocnictw notarialnych może być bardzo szeroki i dotyczyć także prawa do dysponowania wszystkimi składnikami majątku ruchomego i nieruchomego formalnie należącego do drugiego partnera, w tym rachunków bankowych. A to ma znaczenie w sytuacji zarządzania firmą partnera choćby w kontekście zapewnienia płynności finansowej i regulowania bieżących zobowiązań. Prawo dopuszcza tu także takie rozwiązania jak ustanowienie prokury czy zarząd sukcesyjny na wypadek śmierci. Warto również przeanalizować zapisy zawartych umów spółek osobowych czy prawa handlowego.

Dzieci

W Polsce nie ma możliwości adopcji dzieci przez związki partnerskie (bez względu na płeć partnerów). Tylko małżonkowie lub osoby samotne mogą adoptować dzieci.

Partnerzy, którzy są rodzicami, mogą przekazać część władzy rodzicielskiej na rzecz osoby trzeciej, np. partnerowi, ale tylko na podstawie notarialnie sporządzonego pełnomocnictwa. Często tak się dzieje w przypadku wyjazdu dziecka lub rodzica, ale w codziennym życiu również może to znaleźć zastosowanie.

Jeśli rodzice dziecka tworzyli związek partnerski to w zakresie dotyczącym dziecka ma do nich zastosowanie kodeks rodzinny i opiekuńczy. W razie rozstania mogą więc ustalić miejsce pobytu dziecka przy jednym z partnerów, czyli z kim syn lub córka ma mieszkać na stałe, uregulować sposób kontaktowania się partnerów z dzieckiem, w jakiej części będą ponosić koszty utrzymania dziecka czy alimenty, Mogą nawet określić, w jaki sposób będą wspólnie sprawować władzę rodzicielską nad dzieckiem, czyli o czym będą wspólnie decydować a o czym tylko jedno z rodziców.

Niestety, nie dotyczy to związków partnerskich jednopłciowych, których dziecko ma w dokumentach wpisanego jako rodzica tylko jednego z partnerów. W tym przypadku drugi z partnerów nie może dochodzić żadnych praw do kontaktów czy opieki nad dzieckiem. Równocześnie jednak nie może być pociągnięty do konieczności płacenia alimentów.

Związek partnerski – możliwe rozwiązania prawne

Biorąc pod uwagę liczbę związków partnerskich, która stale rośnie widać konieczność regulacji prawnej ustawowej tej relacji. Było już wiele prób w tym zakresie, niestety do dnia dzisiejszego nie znalazły one poparcia większości sejmowej. Dlatego na chwilę obecną rozwiązaniem jest umowa z podpisami notarialnie poświadczonymi, udzielone pełnomocnictwo oraz testament.

Gdybyście chcieli zabezpieczyć swoje prawa w formie umowy partnerskiej, pełnomocnictwa czy testamentu, zapraszam do kontaktu. Porozmawiamy o tym, co musicie uregulować i wybierzemy najlepsze rozwiązanie prawne.

Ilu małżonków wie, że po zawarciu związku małżeńskiego istnieją trzy majątki – majątek wspólny, majątek osobisty męża i majątek osobisty żony, a pomiędzy tymi masami majątkowymi, możliwe są modyfikacje i przesunięcia! Myślę, że niestety niewielu.

Zawarcie małżeństwa powoduje powstanie rodziny oraz nowej sytuacji prawnej małżonków nie tylko w zakresie stosunków osobistych, ale także na obszarze stosunków prawno-majątkowych. Ustawodawca polski w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym wskazał dwa rodzaje ustrojów majątkowych: ustrój wspólności ustawowej i ustrój umowny.

Ustrój ustawowej wspólności obowiązuje w wypadku, gdy małżonkowie, ani przed zawarciem małżeństwa, ani później nie zawarli umowy majątkowej (intercyzy) zmieniającej zasady obowiązujące w ich majątku wspólnym. Wspólność ustawowa powstaje bowiem z mocy prawa, z chwilą zawarcia małżeństwa.

W systemie ustawowej wspólności istnieją trzy majątki – majątek wspólny, majątek osobisty męża oraz majątek osobisty żony. Nie wszystko zatem od dnia zawarcia małżeństwa pozostaje wspólne, niektóre składniki majątkowe wciąż będę pozostawać majątkami osobistymi małżonków.

Wspólność ustawowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków. Przepis wylicza przedmioty majątkowe, które wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków i są to między innymi:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków – np. dochody z pracy, niezależnie od ich wysokości będą należeć do majątku wspólnego małżonków, taka samo dochody z działalności gospodarczej jednoosobowej jednego z małżonków.
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, np. pani Joanna ma nieruchomość, którą wynajmuje, dochody z wynajmowanego mieszkania, będą należeć do majątku wspólnego jej i jej męża, nawet jeśli mieszkanie jest tylko mieszkaniem pani Joanny.
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, odprowadzane dobrowolnie lub przez pracodawcę w imieniu pracownika,
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie (subkonto w ramach konta ubezpieczonego) w ramach dobrowolnych wpłat lub przez pracodawcę w imieniu pracownika.

Majątek osobisty małżonków z kolei obejmuje te przedmioty, które małżonkowie nabyli przed powstaniem wspólności ustawowej tj. przed zawarciem małżeństwa. Do majątków osobistych małżonków między innymi będą wchodziły:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej  – np. pobierane wynagrodzenie za pracę małżonka do dnia zawarcia związku małżeńskiego, będzie zatem majątkiem osobistym tego małżonka, nawet po powstaniu wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
  Dla przykładu, Pani Joanna, pozostająca we wspólności majątkowej dziedziczy po swojej zmarłem mamie dom. Nieruchomość ta wchodzi do majątku osobistego pani Joanny i jest ona jej jedyną właścicielką. To samo będzie dotyczyć darowizny – brat pani Joanny, darując jej samochód, sprawia, że pani Joanna staje się jedyną właścicielką samochodu, pomimo tego, że jest ona w związku małżeńskim i nie zawierała tzw. intercyzy;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków np. wózek inwalidzki, służący tylko jednemu małżonkowi.
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie np. emerytura jest świadczeniem o charakterze osobistym związanym z osobą uprawnionego, ponadto prawem o charakterze niezbywalnym. Oznacza to, że przysługuje ona wyłącznie emerytowi i należy do jego majątku osobistego, a nie małżonkom łącznie ;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

Ustalony przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy skład majątku osobistego każdego z małżonków i ich majątku wspólnego nie oznacza również, że małżonkowie nie mogą przenieść poszczególnych jego składników z jednego majątku do drugiego. Zawarcie małżeństwa nie ogranicza bowiem zasady swobody umów jednostki.

Pani Joanna może zatem w drodze darowizny przenieść na przykład własność jej samochodu z jej majątku osobistego do majątku jej męża albo do majątku wspólnego i sprawić, że wspomniany samochód, jaki otrzymała od brata, staje się wspólny.   

Jeśli chodzi o majątek wspólny, oboje małżonkowie mają takie same uprawnienia do wykonywania zarządu tym majątkiem i każdy z nich może go wykonywać samodzielnie. Niektóre czynności dla swojej ważności będą wymagały jednak zgody drugiego małżonka. Są to tzw. czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem. Tak więc nie będzie możliwa na przykład sprzedaż wspólnego mieszkania tylko przez jednego małżonka, bez uzyskania zgody drugiego.

Małżonkowie mogą jednak dowolnie kształtować swoje stosunki majątkowe i mogą zawrzeć umowę, którą zmodyfikują ustawowy ustrój majątkowy. Taka umowa powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego i może zostać zawarta już przed zawarciem związku małżeńskiego. Małżonkowie mogą też zawrzeć taką umowę w każdym czasie, w trakcie trwania ich małżeństwa. Mają takie możliwości jak:

Wtedy do majątku wspólnego będzie wchodziło więcej składników majątkowych i małżonkowie mogą w umowie wskazać, jaki majątek jeszcze będzie wspólny,  bez względu na zasady ustawowe. Taka umowa spotyka jednak ograniczenia. Nie można obejmować wspólnością majątkową:

1. • przedmiotów majątkowych, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu i darowizny,
   • praw majątkowych, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
   • praw niezbywalnych,
   • wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, jeżeli nie wchodzą one do współwłasności ustawowej,
   • niewymagalnych jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Wtedy do majątku wspólnego będzie wchodziło mniej składników majątkowych niż wynika to z ustawy i małżonkowie w umowie mogą wymienić majątek, który nie będzie wchodzić do wspólności ustawowej, a pozostanie odrębnym, osobistym majątkiem jednego z nich.

W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później i każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. W tym wypadku będziemy mieć do czynienia tylko z osobistym majątkiem żony i osobistym majątkiem męża.  Taka umowa może być jednak zmieniona lub rozwiązana w każdym czasie, a w konsekwencji w każdej chwili trwania związku małżeńskiego, może powstać wspólność ustawowa pomiędzy małżonkami. Wielu małżonków decyduje się na takie rozwiązania ze względu na rodzaj działalności jaki prowadzą, mając świadomość, że ewentualne konsekwencje prawne, w tym egzekucyjne będą kierowane tylko do jego majątku osobistego a nie do majątku drugiego małżonka.