Związek partnerski to relacja dwóch osób, które łączy więź duchowa, gospodarcza i fizyczna, ale nie zawarły związku małżeńskiego. Nie ma znaczenia czy jest to para osób tej samej płci, czy różnych. W Polsce według badań GUS liczba związków nieformalnych – partnerskich wzrosła o 75 % porównując lata 2011-2021.
Jedną z par tworzących taki związek są Anna Piaseczna i Justi Herman, z którymi miałam okazję ostatnio rozmawiać. To 2 przecudowne kobiety, które tworzą związek partnerski w Polsce i nie mogą go zalegalizować. Chciały dowiedzieć się a niektóre rzeczy potwierdzić. Między innymi jak świadomie tworzyć związek partnerski, jakie mają prawa, a czego im nie wolno, dodatkowo co mogą zrobić by w ważnych codziennych, majątkowych sprawach czuć się bezpieczne. Naszą rozmowę możesz obejrzeć na moim profilu na IG @adwokat_chmiel_pec. Ale jeśli wolisz czytać lub szukasz dodatkowych informacji, to wszystkie najważniejsze kwestie znajdziesz w tym artykule.
Związek partnerski w różnych krajach
Są kraje, które umożliwiają zarejestrowanie związku partnerskiego i wówczas może on korzystać z tych samych praw co związek małżeński lub z części ich. Nie ma przy tym znaczenia czy są to związki partnerów tej samej, czy odmiennej płci.
Kraje, które uznają związki parnerskie – Skandynawia, Belgia, Hiszpania, Niemcy, Francja, Malta, Austria, Luksemburg, Portugalia, Wielka Brytania, Cypr, Grecja, Czechy, Belgia.
⦁ Kraje, które umożliwiają zawarcie związku partnerskiego parom, które nie są obywatelami danego kraju i tam nie mieszkają – Chorwacja, Irlandia, Malta, Niemcy, Wielka Brytania.
W Polsce związki nieformalne (czy jest to związek kobiety i mężczyzny, czy kobiety i kobiety, czy mężczyzny i mężczyzny) nie mają żadnej ochrony ze strony państwa. Polskie prawo traktuje te osoby jako całkowicie sobie obce. Nie mają do nich zastosowania przede wszystkim regulacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oczywiście powoduje to dyskryminację względem praw związków małżeńskich. Jednak mimo tego generalnego stwierdzenie warto wiedzieć, w jaki sposób to się przekłada lub może przełożyć na codzienne życie. Tym bardziej że w niektórych sytuacjach można temu przeciwdziałać.
Warto napisać, że Europejski Trybunał Praw człowieka zobowiązuje kraje Rady Europy do sformalizowania i uznania związków partnerskich. Jak również do respektowania małżeństwa par jednopłciowych zawartych w innych krajach.
Związek parterski – konsekwencje prawne
W życiu codziennym
⦁ Odbiór korespondencji – zgodnie z prawem pocztowym listonosz ma obowiązek ją wydać dorosłemu domownikowi, czyli osobie pozostającej w faktycznym związku partnerskim. Dla uniknięcia wszelkich wątpliwości warto również rozważyć udzielenie pełnomocnictwa pocztowego (specjalny druk na poczcie do wypełnienia i opłacenia). Może być ono konieczne w razie wątpliwości listonosza lub konieczności odbrania przesyłki poleconej na poczcie.
⦁ Odwiedziny w szpitalu, informacja o stanie zdrowia pacjenta, odbiór dokumentacji medycznej – placówki medyczne teoretycznie zgodnie z prawem pacjenta dopuszczają możliwość, by z tych wszystkich uprawnień mogły korzystać osoby pozostające we wspólnym pożyciu. Jednak może pojawić się problem z udowodnieniem tej okoliczności. Oczywiście można odwołać się od decyzji lekarza do dyrektora szpitala, ale to wszystko zajmuje czas. Dlatego najlepiej zabezpieczyć się na taką ewentualność i zawrzeć umowę, która będzie to przewidywała wraz z podpisami notarialnie poświadczonymi lub zawrzeć u notariusza pełnomocnictwo i szczegółowo opisać, do czego partner będzie miał prawo.
⦁ Prawo do pochówku również nie przysługuje partnerowi, tylko najbliższej rodzinie a za taką partner nie jest uważany. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zawarcie umowy z doprecyzowanie tej kwestii lub dokładny opis tej okoliczności w testamencie.
⦁ Brak możliwości zmiany nazwiska na takie, jakie nosi partner. NSA uznał, że więź emocjonalna między partnerami jest subiektywną potrzebą, a nie ważnym powodem i nie dopuszcza takiego rozwiązania.
Z zakresu majątku
⦁ Dziedziczenie – ustawowo partnerzy nieformalni nie mają prawa do dziedziczenia. Czyli jeśli sami o to nie zadbamy, to nasz partner zostanie pominięty w procesie dziedziczenia. Dlatego warto zawczasu pomyśleć o testamencie, by w nim szczegółowo wszystko zawrzeć i opisać.
⦁ Zarobki każdego z partnerów to jego majątek osobisty i nawet po rozstaniu nie mają oni wzajemnie do nich prawa. Nabywanie majątku przez partnerów odbywa się na zasadzie współwłasności, czyli proporcjonalnie do wkładów i wówczas każdy z nich powinien się stawić na zawarcie umowy sprzedaży.
⦁ Odpowiedzialność za zobowiązania – brak jest wzajemnej odpowiedzialności za długi partnera, chyba że wynikają one z umowy – poręczenia czy kredytu. Jeśli razem zaciągną zobowiązanie, to wówczas razem za nie odpowiadają.
⦁ Brak możliwości żądanie od byłego partnera alimentów na siebie, nawet gdy znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.
⦁ Brak możliwości otrzymania renty rodzinnej po śmierci partnera, mimo że np. od wielu lat prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Co więcej, przyznaje je rodzinie, która nie musiała utrzymywać z nim nawet kontaktu.
⦁ Podatki – w związku partnerskim nie można rozliczać podatku od osób fizycznych z partnerem. Nie ma zastosowania też zwolnienie od podatku od spadków i darowizn w przypadku dokonywania przekazywania majątku czy dziedziczenia. Partnerzy to ostatni grupa, najniższa kwota wolna od podatku i najwyższa stawka podatkowa.
⦁ Podział majątku po rozstaniu odbywa się poprzez rozliczenie dokładnie kto, co, kiedy i za ile kupił. Co do zasady wszystkie rzeczy powinny być zwrócone tej osobie, która je kupiła lub partner powinien spłacić ich równowartość. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zawarcie umowy partnerskiej, która wszystkie te okoliczności będzie szczegółowo opisywała i regulowała. Dzięki niej w przyszłości można uniknąć niepotrzebnych sporów i postępowań sądowych.
⦁ Prowadzenie działalności gospodarczej przez partnerów – faktycznie dalej traktowani są oni jak osoby obce, ale warto rozważyć możliwość udzielenia pełnomocnictwa. Zakres pełnomocnictw notarialnych może być bardzo szeroki i dotyczyć także prawa do dysponowania wszystkimi składnikami majątku ruchomego i nieruchomego formalnie należącego do drugiego partnera, w tym rachunków bankowych. A to ma znaczenie w sytuacji zarządzania firmą partnera choćby w kontekście zapewnienia płynności finansowej i regulowania bieżących zobowiązań. Prawo dopuszcza tu także takie rozwiązania jak ustanowienie prokury czy zarząd sukcesyjny na wypadek śmierci. Warto również przeanalizować zapisy zawartych umów spółek osobowych czy prawa handlowego.
Dzieci
W Polsce nie ma możliwości adopcji dzieci przez związki partnerskie (bez względu na płeć partnerów). Tylko małżonkowie lub osoby samotne mogą adoptować dzieci.
Partnerzy, którzy są rodzicami, mogą przekazać część władzy rodzicielskiej na rzecz osoby trzeciej, np. partnerowi, ale tylko na podstawie notarialnie sporządzonego pełnomocnictwa. Często tak się dzieje w przypadku wyjazdu dziecka lub rodzica, ale w codziennym życiu również może to znaleźć zastosowanie.
Jeśli rodzice dziecka tworzyli związek partnerski to w zakresie dotyczącym dziecka ma do nich zastosowanie kodeks rodzinny i opiekuńczy. W razie rozstania mogą więc ustalić miejsce pobytu dziecka przy jednym z partnerów, czyli z kim syn lub córka ma mieszkać na stałe, uregulować sposób kontaktowania się partnerów z dzieckiem, w jakiej części będą ponosić koszty utrzymania dziecka czy alimenty, Mogą nawet określić, w jaki sposób będą wspólnie sprawować władzę rodzicielską nad dzieckiem, czyli o czym będą wspólnie decydować a o czym tylko jedno z rodziców.
Niestety, nie dotyczy to związków partnerskich jednopłciowych, których dziecko ma w dokumentach wpisanego jako rodzica tylko jednego z partnerów. W tym przypadku drugi z partnerów nie może dochodzić żadnych praw do kontaktów czy opieki nad dzieckiem. Równocześnie jednak nie może być pociągnięty do konieczności płacenia alimentów.
Związek partnerski – możliwe rozwiązania prawne
Biorąc pod uwagę liczbę związków partnerskich, która stale rośnie widać konieczność regulacji prawnej ustawowej tej relacji. Było już wiele prób w tym zakresie, niestety do dnia dzisiejszego nie znalazły one poparcia większości sejmowej. Dlatego na chwilę obecną rozwiązaniem jest umowa z podpisami notarialnie poświadczonymi, udzielone pełnomocnictwo oraz testament.
Gdybyście chcieli zabezpieczyć swoje prawa w formie umowy partnerskiej, pełnomocnictwa czy testamentu, zapraszam do kontaktu. Porozmawiamy o tym, co musicie uregulować i wybierzemy najlepsze rozwiązanie prawne.
Zostaw komentarz